PEG Tüpü Neden Gerekli Hale Gelir?
Beslenme, insan yaşamının en temel ihtiyacıdır. Ancak bazı hastalıklar, yaralanmalar ya da kronik durumlar nedeniyle kişi ağız yoluyla yeterli beslenemez hale gelir. İşte bu gibi durumlarda tıbbi destekle uygulanan enteral beslenme yöntemleri devreye girer. Bu yöntemlerden en güvenilir ve uzun süreli olanlarından biri de PEG (Perkütan Endoskopik Gastrostomi)’dir.
PEG uygulaması, doğrudan mideye açılan bir tüp aracılığıyla besin, sıvı ve ilaçların verilmesini sağlar. Sıklıkla yutma refleksi bozulmuş, ağızdan beslenemeyen, nörolojik hastalığı olan veya uzun süreli yoğun bakım ihtiyacı duyan bireylerde tercih edilir. Doğru uygulandığında ve düzenli bakımı yapıldığında PEG, hem hastanın yaşam kalitesini artırır hem de komplikasyonları azaltır.
PEG Nedir?
PEG (Perkütan Endoskopik Gastrostomi), bir endoskop yardımıyla mideye doğrudan dışarıdan (karın üzerinden) yerleştirilen bir beslenme tüpüdür. “Perkütan” kelimesi “deriden geçerek”, “gastrostomi” ise “mideye cerrahi bir açıklık oluşturma” anlamına gelir. PEG tüpü aracılığıyla hasta çorba kıvamında sıvılarla veya özel formül mamalarla beslenir.
PEG Tüpünün Özellikleri
-
Genellikle yumuşak silikon veya poliüretan malzemeden yapılır
-
Dış kısımda sabitleyici bir disk veya plaka bulunur
-
Tüp ucuna şırınga, beslenme torbası ya da pompa bağlanabilir
-
Günlük bakım gerektirir ama hastaya konfor sağlar
Not: PEG, nazogastrik (burundan mideye) sondalardan farklı olarak daha uzun süreli kullanım içindir ve dışarıdan görünümü daha rahattır.
PEG Hangi Durumlarda Takılır?
PEG, ağız yoluyla yeterli gıda alımı mümkün olmayan ya da sürekli beslenme desteği gereken birçok durumda uygulanabilir.
Nörolojik Hastalıklar ve Felç Sonrası
-
İnme (beyin felci)
-
ALS (Amyotrofik Lateral Skleroz)
-
Parkinson hastalığı
-
Multipl Skleroz (MS)
Bu hastalıklarda yutma fonksiyonu bozulur, bu da aspirasyon (gıdanın soluk borusuna kaçması) riskini artırır. PEG, güvenli beslenme sağlar.
Onkolojik Durumlar
-
Baş, boyun, ağız içi ve yemek borusu kanserleri
-
Radyoterapi veya cerrahi sonrası yutma refleksi zayıflayan hastalar
Kronik Beslenme Bozukluğu
-
Uzun süreli bilinç kaybı
-
Anoreksiya nervoza veya ciddi kilo kaybı durumları
-
Yoğun bakım hastalarında uzun süreli mekanik ventilasyon sonrası
Bilgi: NG (nazogastrik) sonda 2 haftadan fazla kaldığında komplikasyon riski artar. Bu durumda PEG önerilir.
PEG Nasıl Takılır? İşlem Aşamaları
PEG tüpü genellikle gastroenterolog ya da cerrah tarafından uygulanır. İşlem çoğu zaman hastanede, endoskopi ünitesinde sedasyon (hafif anestezi) altında gerçekleştirilir.
İşlem Adımları
-
Hasta en az 8 saat aç bırakılır
-
Sedatif ilaçlarla rahatlatılır
-
Endoskopla mide içi görüntülenir
-
Mide karın duvarına yaklaştırılır ve uygun bölge işaretlenir
-
Küçük bir kesi yapılır
-
Tüp mideye yerleştirilir ve dış sabitleyici ile sabitlenir
-
İşlem sonrası hasta bir süre gözlem altında tutulur
Süre: Yaklaşık 15–30 dakika sürer. Komplikasyon gelişmemişse hasta aynı gün evine dönebilir.
PEG Sonrası Bakım ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Giriş Yerinin Hijyeni
-
İlk günler steril gazlı bezle kapatılır
-
Günlük temizlik gerektirir (kaynamış soğumuş su veya doktor önerisiyle antiseptik)
-
Kızarıklık, sızıntı, kötü koku enfeksiyon belirtisi olabilir
Beslenme Programı
-
İlk 12–24 saatlik takip sonrası beslenmeye başlanır
-
Sıvı kıvamda mamalar kullanılır
-
Her beslenme sonrası tüp ılık su ile yıkanmalıdır
-
Beslenme süreci, diyetisyen kontrolünde hazırlanmalıdır
Tüp Bakımı
-
Tüpün dışarıda kalan kısmı her gün kontrol edilmelidir
-
Oynamaması, çekilmemesi sağlanmalıdır
-
Her 4–6 saatte bir steril su ile açık kalması sağlanmalıdır
-
Her 6 ayda bir değişim gerekebilir
Olası Komplikasyonlar ve Müdahale Yolları
| Komplikasyon | Belirtiler | Müdahale |
|---|---|---|
| Enfeksiyon | Kızarıklık, ağrı, ateş, akıntı | Antibiyotik tedavisi, hekim müdahalesi |
| Tıkanıklık | Besin geçmemesi, taşma | Steril suyla yıkama, açılmazsa tüp değişimi |
| Tüpün yerinden çıkması | Tüp serbestleşmiş veya düşmüş | Acilen hekim çağırılmalı |
| Mide sızıntısı | Karında hassasiyet, kaşınma | Sabitleme kontrolü, medikal değerlendirme |
Uyarı: Tüple oynanmaması, hasta yakınının elle müdahale etmemesi önemlidir.
Hasta Yakınlarına Tavsiyeler
-
Eğitim almadan tüp bakımı yapılmamalı
-
Besleme saatleri düzenli ve dikkatli olmalı
-
Tüp çevresi kuru ve temiz tutulmalı
-
Her işlem öncesi ve sonrası eller yıkanmalı
-
Gerekirse evde bakım hemşiresinden destek alınmalıdır
Öneri: PEG bakımı günlük rutine dahil edilmeli, küçük ihmaller büyük sorunlara yol açabilir.
PEG, Uzun Süreli Beslenmede Güvenli ve Etkili Bir Yoldur
PEG tüpü, ağız yoluyla yeterli beslenemeyen bireyler için son derece etkili bir çözümdür. Tıbbi olarak doğru şekilde uygulandığında ve düzenli bakımı yapıldığında, hem yaşam süresini hem de yaşam kalitesini artırır. PEG uygulaması, hastaya olduğu kadar hasta yakınına da büyük sorumluluklar getirir. Ancak bu sürecin bilinçli yönetilmesi, hem komplikasyon riskini azaltır hem de hastanın daha rahat ve konforlu bir şekilde yaşamını sürdürmesini sağlar.
