Evde NG Sonda Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Nazogastrik sonda (NG sonda), kısa süreli enteral beslenme, ilaç uygulaması ve mide boşaltımı için yaygın olarak kullanılır. Ancak bu cihazın ev ortamında kullanımı sırasında bazı teknik ve klinik sorunlarla karşılaşmak mümkündür. Özellikle hasta yakınları ve bakım verenler için tıkanma, sızdırma (kaçak), cilt tahrişi ve enfeksiyon riski gibi durumlar hem hasta sağlığını hem de bakım sürecini olumsuz etkileyebilir.
Bu yazı, evde NG sonda kullanımı sırasında karşılaşılabilecek yaygın sorunları tanımlamak ve her durum için uygulanabilir, güvenli ve pratik çözümler sunmak amacıyla hazırlanmıştır.
En Sık Görülen NG Sonda Problemleri
Sondanın Tıkanması
Tıkanma, NG sonda kullanımında en sık karşılaşılan teknik sorundur. Genellikle beslenme solüsyonlarının veya ilaç artıklarının sondanın içinde birikmesi sonucu oluşur.
Belirtiler:
-
Beslenme sıvısı ilerlememesi
-
Geriye sıvı kaçışı
-
Şırınga ile sıvı verilememesi
-
Hasta bulantı ve rahatsızlık hissedebilir
Ne Yapmalı?
-
İlk olarak 20–30 ml ılık steril suyla yıkama yapılmalıdır
-
Yıkama sırasında nazik ve yavaş basınç uygulanmalıdır
-
Tıkanma devam ediyorsa işlem durdurulmalı, sonda zorlanmamalıdır
-
Asla kuvvetli çekme veya itme yapılmamalıdır
-
Sonda açılmazsa mutlaka sağlık profesyoneline başvurulmalıdır
Önlem: Her beslenme veya ilaç uygulamasından sonra 20 ml steril su ile sonda yıkanmalıdır.
Sondadan Kaçak (Sızıntı)
Sondanın yerinden oynaması veya mide içeriğinin yukarı sızması sonucu burundan dışarıya sıvı gelmesi, torbada beklenmedik birikme veya yastıkta ıslaklık oluşması kaçak belirtisidir.
Olası Nedenler:
-
Sonda pozisyonunun değişmiş olması
-
Mide içeriği basıncının artması (aşırı beslenme, gaz)
-
Sondanın uzun süredir değiştirilmemesi
-
Burun sabitleme bandının gevşemesi
Ne Yapmalı?
-
Hastanın başı dikleştirilir, yarı oturur pozisyona getirilir
-
Burun üzerindeki bant kontrol edilir ve yeniden sabitlenir
-
Kaçak devam ederse sondanın milimetrik işareti kontrol edilir (geri kayma varsa hekim bilgilendirilmelidir)
-
Gerekirse sondanın pozisyonu sağlık personeli tarafından yeniden düzenlenmelidir
Not: Kaçak, aynı zamanda aspirasyon riski oluşturur. Hasta öksürüyorsa veya morarma varsa acilen müdahale edilmelidir.
Burun ve Cilt Tahrişi
Sonda uzun süreli olarak burundan geçtiği ve sabitlendiği için ciltte tahriş, yara, bası izi ve enfeksiyon gelişebilir.
Belirtiler:
-
Burun kanadı çevresinde kızarıklık
-
Soyulma, kaşıntı, sızlama hissi
-
Ciltte yara oluşumu
-
Bant altında nem veya akıntı
Ne Yapmalı?
-
Günde en az bir kez burun çevresi temiz suyla silinmeli ve kurulanmalıdır
-
Sabitleyici bantlar 2–3 günde bir değiştirilmelidir
-
Cilt koruyucu bariyer krem veya hidrofilik yumuşatıcı kullanılabilir (doktor önerisiyle)
-
Tahriş varsa sonda diğer burun deliğine alınabilir (uzman yardımıyla)
Öneri: Sabitleme için kullanılan bantlar hipoalerjenik olmalı, cildi tahriş etmeyen özel medikal ürünler tercih edilmelidir.
Evde Karşılaşılan Diğer Problemler
Sondanın Çıkması veya Yer Değiştirmesi
-
Hasta kustuktan sonra sonda çıkabilir
-
Bilinçsiz hastalar tarafından kazayla çekilebilir
-
Pozisyonu değişen sonda mide dışına kaymış olabilir
Ne Yapmalı?
-
Sonda dışarı çıktıysa tekrar takılmamalı, sağlık profesyoneline haber verilmelidir
-
Her gün sondanın ucundaki işaret çizgisi kontrol edilerek kayma olup olmadığı gözlenmelidir
Sonda Kullanımına Bağlı Enfeksiyonlar
-
Ateş, mide ağrısı, karında şişlik, kötü kokulu mide sıvısı gibi belirtiler enfeksiyon bulgusudur
-
Bu durumda kesinlikle evde müdahale edilmemeli, hekim görüşü alınmalıdır
Hasta Yakınları İçin Güvenli Uygulama Önerileri
-
Her uygulamadan önce ve sonra ellerinizi mutlaka yıkayın
-
Sonda bakımı sırasında steril eldiven kullanın
-
Beslenme bitince sonda ılık steril suyla yıkanmalıdır
-
Hasta başı daima 30–45 derece yukarıda tutulmalıdır
-
Sondanın pozisyonu, bantlar, torba ve hastanın genel durumu her gün gözlemlenmelidir
Altın Kural: Sonda ile ilgili anormal bir durum fark ettiğinizde asla kendiniz müdahale etmeyin; en kısa sürede sağlık profesyoneline ulaşın.
Doğru Takip, Güvenli Bakım Demektir
Nazogastrik sondalar, doğru uygulandığında büyük kolaylık sağlayan bir medikal araçtır. Ancak özellikle ev ortamında kullanılıyorsa takibi, hijyeni ve olası sorunlara müdahale bilgisi hasta yakını açısından hayati önemdedir. Bu rehberde yer alan bilgilerle sonda kullanımı sırasında karşılaşılan sorunlara daha bilinçli yaklaşabilir, hastanızın konforunu ve güvenliğini artırabilirsiniz.
