Kolesterolle Nasıl Başa Çıkılır?
Kolesterol hem vücutta sentezlenebilen hem de hayvansal kaynaklı besinler yolu ile vücuda alınabilen mumsu yapıda bir lipid yani yağ türüdür. Bu madde hücrelerin bir bileşenidir ve özellikle endokrin sistem ve sinir sisteminde bazı görevler alır. Suda çözünmediği için kana karışamaz. Karaciğerin ürettiği lipoproteinler aracılığı ile taşınır. Kandaki kolesterol seviyesi yüksek olduğunda damarlarda yağ birikintileri oluşturarak sertleşmeye yol açar, bu da birçok kronik hastalığa davet demektir.
Yüksek kolesterolün sebep olduğu sorunlardan bazıları kan ve damar hastalıkları ile safra kesesi hastalıklarıdır. Damarları tıkayarak kalp ve damar sorunlarına yol açmasının yanında, yüksek seviyelere ulaşan kolesterol safra kesesinde safra tuzu ile birleşerek safra taşı oluşumuna da neden olabilir.
Kandaki kolesterol seviyesinin normalin üzerine çıkmasının iki farklı nedeni vardır. Bunlardan ilki beslenme alışkanlıklarıdır. Tercih ettiğiniz besinlerin kolesterol bakımından yüksek olması kolesterol seviyelerinizin yükselmesinde belirleyicidir. Kolesterolün en büyük kaynağı ise hayvansal gıdalardır. Hayvansal gıdaların ve trans yağ içeren ürünlerin fazla tüketilmesi ile vücuda yüksek miktarda kolesterol girişi olur. Ayrıca yaşam tarzına dair alışkanlıklar da kolesterolün yükselmesine neden olur. Bunlardan bazıları hareketsizlik ve tütün kullanımıdır.
Kolesterol sadece beslenme yolu ile alınmaz. Vücutta da kolesterol sentezlenmektedir. Dolayısıyla yüksek kolesterolün bir diğer sebebi vücudunuzda endojen kolesterolün fazla miktarda üretiliyor olması olabilir. Bu üretimin fazla olmasına neyin veya nelerin sebep olduğu hala araştırılmaktadır. Ancak obezitenin ve genetik olarak yatkın olmanın, yüksek seviyelerde kolesterol üretimi ile bağlantılı olduğu kabul edilmektedir. Kanınızdaki yağ yapıdaki maddelerin seviyesi yüksekse, ideal kiloda olmanıza ve sağlıklı beslenmenize rağmen kolesterolünüz yüksek olabilir.
Bu faktörler dışında sağlıksız beslenme, tütün ürünleri tüketme, obezite, diyabet, böbrek sorunları gibi durumlar da kolesterol yüksekliğine sebep olabilir.
Peki kolesterolün en yaygın belirtileri nelerdir veya yüksek kolesterolünüz olduğunu nasıl anlarsınız?
Yüksek kolesterol dışarından kolaylıkla anlaşılmaz. Bu yüzden de uzun yıllar hiç fark edilmeyebilir. Ancak ileri seviyelere ulaştığında ve kalbe kan pompalayan koroner arterleri etkilediğinde göğüs ağrısı şikayetleri oluşabilir, anjina veya diğer koroner arter sorunları ortaya çıkabilir.
Dolayısıyla kolesterol seviyelerinin düzenli olarak kontrol edilmesi ve böylesi ciddi sorunlar ortaya çıkmadan müdahale etme fırsatı yakalanması son derece önemlidir.
Yüksek kolesterolünüz olduğunu ayrıca yüzünüzde ve göz çevrenizde sarı renk yağ bezeleri oluşmasından, sık sık halsizlik sorunu veya baş dönmesi yaşamanızdan, yaralarınızın geç iyileşmesinden ve cildinizde solgun bir görünüm olmasından anlayabilirsiniz. Tabi bu belirtiler ancak tahminde bulunabilmenize yardımcı olur. Yüksek kolesterolünüz olup olmadığını yalnızca kan testi ile anlayabilirsiniz. “Lipit profili” olarak adlandırılan bu test 9-12 saat arası aç kaldıktan sonra yapılır.
Eğer kolesterol seviyeniz yüksekse oluşabilecek kalp ve damar hastalıklarının önüne geçebilmek için bir an önce tedaviye başlamanız ve hayatınızı bu tedavi doğrultusunda planlamanız gerekir. Kolesterol ilaçları kullanmanın yanı sıra yaşam ve beslenme alışkanlıklarınızda değişikliğe gitmeniz kolesterol seviyelerinizi kontrol altında tutmanızı sağlayacaktır. Düzenli olarak egzersiz yapmanız veya hareket etmeniz, tütün kullanımını sonlandırmanız ve kolesterol diyeti yapmanız tavsiye edilir.
Yüksek kolesterol ile yaşıyorsanız beslenme planınızı doktorunuza danışarak onun önerileri doğrultusunda hazırlamanız gerekir. Ayrıca kolesterol oranı yüksek besinler hakkında yeteri kadar bilgiye sahip olduğunuzdan da emin olmalısınız.
20 yaş üzeri herkes için 5 yılda bir kolesterol seviyelerinin kontrol edilmesi gerekir. Yakın takip ise erkeklerde 45 yaşından itibaren kadınlarda ise menopozdan itibaren başlamalıdır. Kadınlarda kolesterol genellikle menopoza kadar düşük seviyelerde ilerlerken menopoz itibariyle yükselmeye başlar.
Eğer siz de yüksek kolesterol tanısı aldıysanız bir sağlık kuruluşuna başvurarak rutin kan testlerinizi düzenli olarak yaptırmalı ve hekiminin vereceği öneriler doğrultusunda tedavi planını uygulamaya özen göstermelisiniz.